Günümüzde dünyaya gelen çocuk şüphesiz teknolojik bir ortama doğmakta. Telefon ekranı başta olmak üzere çocuk, buna direkt veya dolaylı olarak maruz kalmaktadır.
Ailelerin ekran maruziyeti konusunda sınır çizemediği ve uzun saatler boyunca ekran başında vakit geçiren çocuklarda, çeşitli sorunlar baş göstermektedir.
Doğrudan ekran karşısında olan çocuk, sosyal, duygusal, bilişsel ve fiziksel olarak kritik yaş dönemlerinde kazanması gereken becerileri elde etmekte geç kalabilmektedir. Çok hızlı akan bir ekranda, oldukça fazla uyaranın olduğu ve çocuğu dış dünyadan koparan bir dünyadan bahsetmek doğru olacaktır.
Erken çocukluk dönemi ve ekran ilişkisi
Özellikle okul öncesinde ekransız, doğayla iç içe ya da günlük becerileri geliştirme hedefli ana okulu ekolleri sayısı giderek artmaktadır. Çünkü ekranla birlikte dışarıda geçirilen vakit azalmakta, sosyalleşmede sorun yaşanmakta, tepki vermede yavaşlık ve obezite gibi fiziksel problemler baş gösterebilmektedir.
Ekran maruziyeti otizm spektrum bozukluğu ile karıştırılma imkanı yaratan bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Teşhis koyulurken ekran bağı da göz önüne alınmaktadır. Verilere göre otizm teşhisi konmuş çocuklarda ekran sürelerinin uzaması rahatsızlığın seyrini olumsuz etkilemektedir.
Okul dönemi ve ekran ilişkisi
Okula başlayan çocuklarda ekran artık gerek akıllı tahtalarla, gerek dijital uygulamalarla, gerekse verilen çevrimiçi eğitim ve ödevlerle hayatlarında önemli bir yere sahip olmaya başlamıştır. Telefon, tablet, bilgisayar dijital araçlar olarak günlük yaşamlarında yerini almıştır. Bu dönemde somut düşünmeye başlayan çocukta, artık ailesi ile birlikte arkadaş ve öğretmen etkisi de etkili olmaktadır. Başka bir deyişle, arkadaş gruplarından dışlanmamak için dijital konulara olan merak artmaktadır. Oyunlar ve sosyal medya içerikleri ilgi çekici hale gelmektedir.
Aileler ve eğitim verenler için çocuk ve ekran ilişkisi sınırları
Dijital medya araçlarına çocuklar her zaman doğrudan maruz kalmayabilir. Bakım verenini devamlı ekran başında görmek, çocuğun her anını kaydetmek, evde arka planda çocuğa uygun olmayan yayınların açık olması ve evde ekranla geçirilen zamanın fazla olması çocuk için dolaylı ama içsel olarak etki yaratan bir durumdur. Bunun dışında çocuğa yemek yerken veya bir yere gidildiğinde ekran verilmesi çokça gözlenmektedir. Eğitimin ise daha somut nesnelerle verilmesi, oyunların geleneksel olarak uygulatılması önem arz etmektedir.
Ekranın azı karar fazlası zarar
Aileler olarak, öncelikle günlük yaşamda uyanmamıza ve uyumamıza karar veren mekanizma olan ekranı, amaç değil araç olarak kullanmakla başlayabiliriz. Dijital medya araçlarını hayatımızdan çıkarmak söz konusu olamaz tabi ki. Çünkü birçoğumuzun işini, alışverişini, bilgi sorgulamasını bu yolla yaptığı hem zaman, hem de kolaylık açısından aşikardır. Fakat çocuğumuz davranışlarımızı örnek alır. Bu yüzden onlar için ekran süremizi kısaltmak ve daha çok açık havada çocuğumuzla vakit geçirmek elzemdir. Çocuk her sıkıldığında ve istediğinde ona ekran vermek ilk seçenek olmamalıdır.
Çocuklar için doğru ekran süresi basit bir denklemle;
0-3 yaş kesinlikle ekranla tanışmamalı!
3 yaş sonrası için ise yaşı 10 ile çarpılarak, örneğin 3×10=30 dk birlikte yaşına uygun bir yayın izlemek gibi.. uygulanabilir.
Sonuç olarak; ekran sınırlı ama mutlaka ailenin denetimiyle verilmeli. Gerekli filtreleme ve güvenlik uygulamaları olmadan sisteme çocuk emanet edilmemeli ve en önemlisi çocuğa uygun yayın ve içerikler seçilmelidir.
