Aile, bir çocuğun ilk rüyalarının filizlendiği, kalbinin derinliklerinde sevgi tomurcuklarının açtığı bir bahçe gibidir. Burada her gül, bir umut; her yaprak, bir hayalin vücut bulduğu yerdir. Anne ve babanın sıcak kolları, çocuğun ruhuna dokunan melodi gibi yankılanır; her sözcük, güvenin ve bağlılığın ezgisiyle sarar onu. Duyguların bir araya gelip dans ettiği bu evrende, bir çocuğun kimliği, özsaygısı ve hayat sevgisi, ebeveynlerinin fısıldadığı değerlerle şekillenir. Zaman geçtikçe, bu sevgi dolu sıcaklık, hayatın karmaşasında bir ışık gibi parlayarak onun yolunu aydınlatır. Aile, yalnızca bir başlangıç değil; ruhun derinliklerine işleyen, hayatın her aşamasında yankılanacak bir melodinin ilk notalarıdır. İşte burada, sevginin ve anlayışın kucakladığı yerde, bir çocuğun kalbi, geleceğin çizgilerini çizmeye başlar.
Ebeveynlik dediğimiz şey, yalnızca karnını doyurmak ya da üstünü örtmek değildir. Asıl mesele, bir bireyin iç dünyasında güven duygusunu, özsaygıyı ve aidiyeti inşa etmektir. Örneğin sabah uyandığında annesinin yumuşak sesiyle karşılaşan bir çocukla, sert bir tonla uyarılan bir çocuğun güne bakışı aynı olmaz. Biri dünyayı keşfetmeye istekli başlar, diğeri savunmada. Ve bu küçük farklar, yıllar içinde büyük kişilik yapılarına dönüşür.
Bazı evlerde çocuklar, “düzeni bozduğu” için azar işitir. Oyuncaklarını yere döktüğü için değil, o dağınıklığın yetişkinin kontrol ihtiyacını tehdit ettiği için. Oysa o çocuk, oyun oynuyordur sadece. Belki kurduğu küçük dünyayı bize anlatmaya çalışıyordur. Ama biz neyi duyuyoruz? Sadece gürültüyü ve dağınıklığı. Bir anne bir keresinde şöyle demişti: “Her yere boya sürdü diye sinirlendim ama sonra fark ettim ki bana ‘bak ne yaptım’ diye gösteriyordu.” İşte bu farkındalık, ebeveynliğin en değerli anıdır.
Çocuklar hata yaparak öğrenirler. Ne yazık ki birçok ebeveyn, hata karşısında cezayı tercih eder. Bir not düştüğünde hemen tehdit başlar: “Bir daha böyle olursa tablet yok!” Peki çocuk o an ne öğrenir? Başarısızlığın kabul görmediğini. Korkuyla hareket etmeyi. Oysa belki de sormak gerekir: “Bu aralar seni zorlayan bir şey mi var?” İşte bu soru, çocuğa değer verildiğini hissettirir. Korkutan değil, merak eden bir yaklaşım çocuğun iç dünyasında çok daha derin izler bırakır.
Çocuklar, ses tonlarını kopyalar. Ebeveynin öfkesini, sabrını, sevgisini… Hepsi içselleşir. Evde sürekli bağıran bir anne-baba varsa, çocuk da kendi duygularını ifade ederken bu dili kullanır. Sessiz evlerde ise çocuklar çoğu zaman kendi seslerini de bastırmayı öğrenir. Ağlamak ayıp sayılır, öfkelenmek yasaktır. “Erkek adam ağlamaz”, “Kız gibi davranma” gibi cümleler hâlâ birçok evde dolaşır durur. Oysa çocuğun en çok ihtiyacı olan şey, duygularının kabul görmesidir. Bir çocuk ağladığında onu susturmaya çalışmak yerine “Üzgün görünüyorsun, anlatmak ister misin?” demek, yalnızca o anı değil, çocuğun kendilik algısını da iyileştirir. Hislerini konuşabilen bir çocuk, büyüdüğünde duygusal zekâsı yüksek bir birey olur. Ve bu, akademik başarıdan çok daha kıymetlidir.
Şiddet ise bambaşka bir mesele. Fiziksel ya da duygusal, fark etmiyor. Ebeveynin öfkeyle çocuğa bağırması, onu küçümsemesi ya da aşağılaması… Bunların hiçbiri unutulmaz. “Ben senin yaşında böyle miydim?”, “Sen zaten hiçbir şeyi beceremezsin” gibi cümleler, çocuğun zihninde yankılandıkça onun kendiyle kurduğu ilişki zedelenir. Bu sözler, yalnızca o anki bir davranışa değil, tüm kişiliğe yöneltilmiş birer saldırı gibidir. Böyle büyüyen çocuklar, yetişkin olduklarında kendilerini değersiz hissetmeye çok daha yatkın olurlar. Krishnamurti’nin dediği gibi, şiddet bir iletişim biçimidir. Ve bu dili öğrenen çocuklar, maalesef onu sonraki nesillere de aktarırlar.
Ama iyi ki umut var. Evinde fikirlerine kulak verilmiş, seçim yapmasına izin verilmiş çocuklar; özgüvenli, yaratıcı ve çözüm odaklı bireylere dönüşüyor. Bu çocuklar hata yapmaktan korkmuyor çünkü onların yanında her koşulda destek olacak birileri olduğunu biliyorlar. Mesela bir çocuk duvara resim çizdiğinde ona “Neden yaptın bunu?” diye bağırmak yerine, “Resim yapmak istemişsin, gel bunu birlikte bir kâğıda çizelim” demek, hem sınır koymak hem sevgiyi korumaktır. İşte bu ince çizgidir ebeveynlik.
Çocuklar söylediklerimizi unutabilir ama onlara ne hissettirdiğimizi hep hatırlarlar. Birlikte kek yaptığınız günü, yatağın kenarında anlattığınız hikâyeyi, parkta birlikte koştuğunuz anı… Hepsi birer sevgi izi bırakır. Ebeveynlik mükemmel olmakla ilgili değildir, hatalarla öğrenilen bir yolculuktur. Ama bu yolculukta bilinçli olmak, kendi davranışlarımızı gözlemlemek ve gerektiğinde durup “Ben nasıl bir iz bırakıyorum?” diye sormak büyük bir fark yaratır.
Çünkü çocuğumuzun kişiliği, yalnızca genetikle değil, her gün verdiğimiz tepkilerle şekillenir. O yüzden her davranış, aslında yarına bırakılan bir mesajdır. Ve bizler, o mesajın tonunu, duygusunu ve anlamını seçme gücüne sahibiz. Sağlıklı bir geleceğin temeli, bugün atılır. Ve bu temeli sevgiyle, sabırla ve anlayışla inşa etmek, elimizdeki en kıymetli görevdir.
