Devlet yönetimi, milyonlarca çalışanın ve milyarlarca prosesin yer aldığı büyük bir organizasyondur. Bu tür devasa kurumları yönetmek, diğer organizasyonlara kıyasla daha zordur. Bu nedenle, bu alanda uzmanlaşmış ve deneyimli yönetim profesyonellerine ihtiyaç vardır. Devlet yönetimi, yönetim biliminin özel bir dalı olarak tanımlanır. Bu durum, her yönetim uzmanının ya da siyaset ve bürokrasi alanında çalışanların bu alanda tam olarak etkin olamayacağı anlamına gelir. Ancak, dünya genelinde yaygın bir yanlış anlama, siyaset kurumunun bu yönetimi tek başına yürütebileceği yönündedir. Oysa siyaset, yönetimi bürokrasi ve teknokrasi gibi destekleyici grupların yardımıyla gerçekleştirebilir. Ancak bürokrasi de yönetim konusunda yeterli teknik bilgiye sahip olmayabilir. Bu nedenle, devlet yönetiminde niş uzmanlık alanına sahip teknokratların daha fazla yer alması gerekmektedir.
Pandemi, devlet yönetimi açısından bir dönüm noktası olmuştur. Bu süreçle birlikte, devlet yönetiminde çok büyük değişim ve etki yaşanacaktır. Eski ilke, kural, uygulama ve yöntemlerin çoğu değişime uğrayacaktır. Devlet yönetiminde iki ana alana odaklanmak önemlidir: birincisi devlet yönetim sistemi, ikincisi ise çalışanlardır. Bu iki alan, başarının belirleyici unsurları olacaktır. Çalışanlar açısından, artık çok farklı bir vizyon dönemine girilmiştir. Devlet kademesindeki en üst düzey yöneticilerden en alt kademedeki çalışanlara kadar herkesin bir bütün olarak ele alınması ve farklı uygulamalar geliştirilmesi gerekmektedir.
Devlet yönetimindeki atamalar, kamuoyunda sıkça tartışılan bir konudur. Çünkü siyaset kurumu, kendi partisinden veya görüşüne yakın kişileri devlet yönetiminde istihdam etme eğilimindedir. Bu durum, atamalardaki ilk kriter olan liyakatin göz ardı edilmesine yol açar. Liyakat yerine, iktidara yakınlık ön planda tutulur. Ancak bu, yanlış bir politikadır. Devlet, yalnızca iktidarın değil, tüm ülkenin çatı kurumudur ve tüm ülkeye hizmet etmek amacıyla kurulmuştur. Bu dengenin sağlanması ve liyakat kriterinin her koşulda öncelikli olması, titizlikle uygulanması gerekmektedir. Çünkü liyakatten yoksun bir yönetim, başarısızlığa mahkûmdur.
Devlet yönetimindeki atamalarda liyakat mutlaka dikkate alınmalı ve bu kriterleri karşılayan niteliklere sahip kişilerin atanması sağlanmalıdır. Yeni çağda, sadece işe girişlerde değil, çalışanların tüm kariyerleri boyunca liyakat kriterinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Devlet yönetimlerinin, personelin çalışma hayatını kapsayan liyakat programları oluşturması ve uygulaması önemlidir. Bu konuyu daha iyi anlamak için, yeni çağda liyakatin tanımını ve formülünü incelemek gerekir: Liyakat 5.0, işin gerektirdiği bilgi ve deneyime sahip, vizyon sahibi bireylerin, işlerini etkili bir şekilde yapabilmeleri için gerekli ahlaki ve psikolojik yeterliliklere sahip olmalarını ifade eder.
Liyakat 5.0 tanımının formülü şu şekildedir:
Liyakat 5.0 = Bilgi + Deneyim + Vizyon + Ahlak + Psikolojik Yeterlilik
Liyakat kavramı artık yalnızca iş yapabilme bilgisinden ibaret değildir; bu, eski ve dar kapsamlı bir tanımdır. Yeni çağda liyakat, deneyim, vizyon, ahlak ve psikolojik yeterlilik kriterlerini de içeren geniş bir tanıma sahiptir. Zaman göstermiştir ki, bir kişi teknik olarak yeterli olsa bile, psikolojik olarak yetersizse, ahlaki değerleri yoksa veya deneyimsizse, o işi hakkıyla yapamaz. Bu nedenle, liyakatin iş dışındaki referansların (vizyon, ahlak, psikolojik yeterlilik) varlığını da içermesi gerekmektedir. Her bir referans son derece önemlidir ve liyakatten bahsedebilmek için tüm referansların eksiksiz olması şarttır.
Çalışanların verimliliğini yeni liyakat tanımına göre asgari düzeyde tutabilmek için, devlet yönetimleri “Yaşam Boyu Liyakat Programı” oluşturmalıdır. Bu program, iki ana başlıktan oluşmaktadır. İlk olarak, liyakat tanımındaki referansların yetkinlikleri üzerine araştırmalar yapılacak ve her bir referans, dünya genelindeki gelişmeler doğrultusunda güncellenecektir. Böylece referansların tanımlarının en güncel hali her zaman hazır olacaktır. İkinci olarak, liyakat tanımındaki referansların, o iş için gereklilikleri konusundaki değişiklikler personele öğretilecek ve bu yetkinliklerin kazandırılması sağlanacaktır.
Bu programlar sonucunda, çalışanların yetkinlikleri ve liyakat düzeyleri, personelin özlük dosyasındaki performans bölümüne kaydedilecektir. Personelin yeterlilik durumu düzenli olarak takip edilecek ve olumlu ya da olumsuz sonuçlar elde edilecektir. Olumlu sonuçlar için ödüllendirme, olumsuz sonuçlar için ise cezalandırma, uzaklaştırma veya iş akdinin feshi gibi önlemler alınmalıdır.
Devlet çalışanlarının dokunulmazlık algısı yıkılmalı ve özel sektörde olduğu gibi performanslarına göre çalışmaya devam edebilecekleri bir yönetim kültürü oluşturulmalıdır. Bunun sağlanabilmesi için, devlet yönetiminde siyaset kurumu mantalitesinden arındırılmış, analitik, bağımsız ve tarafsız bir yönetim anlayışının benimsenmesi gerekmektedir. Her çalışan, yönetimin siyasi değil, gerçek anlamda devlet otoritesi tarafından yönetildiğini hissetmelidir. Bu bakış açısının toplumda da yerleşmesi için yeni sistemin anlatılması önemlidir. Eski döneme ait siyasetin devlet yönetimindeki etkisi, tarihteki yerini almalıdır.
