Liderlerin yönetimdeki rolü, organizasyonun büyüklüğünden bağımsız olarak, çok daha derin bir anlam taşır. Özellikle gelişmemiş veya az gelişmiş ülkelerdeki organizasyonlarda, liderlerin nüfuzunu hem resmi hem de özel çevrelerinde kullanılma eğilimleri vardır. Bu durum, liderlerin zorlayıcı olaylarla karşılaşmalarına neden olabilir.
Bir organizasyonun liderinin ekonomik, siyasi ve itibari nüfuzundan yararlanarak menfaat elde etmeye çalışan kişilerin oluşturduğu gruba “kötülük çemberi” denir. Resmi ve özel hayatta liderin çevresindekilerin bu nüfuzu kullanma eğilimi, liderin zarar görmesine yol açtığı için bu isim verilmiştir. Nüfuz kullanma girişimleri, büyüklük fark etmeksizin, lider için olumsuz sonuçlar doğurur. Kötülük çemberleri, liderin özel çevresindeki ve resmi çevresindeki olmak üzere ikiye ayrılır.
a. Özel Çevre Kötülük Çemberi
Bu çember, aile üyeleri ve çok yakın arkadaşlardan oluşur. Eş, çocuklar ve akrabalar gibi yakın çevre, bir lider için en zor başa çıkılan kötülük çemberidir. Çünkü bu ilişkilerde duygular ön plandadır ve nesnel bir yaklaşım sergilemek zordur. Sonuçları, liderin aleyhine gelişir.
Lider, görevine başlamadan önce de bu grup da liderin hayatında vardır. Bu nedenle, özel çevre kötülük çemberi üyeleri, liderle olan bağlarını kullanarak nüfuz elde etmeye çalışabilirler. Çoğu zaman, bu girişimlerde liderin haberi olmaz; çünkü aralarındaki eski veya kan bağı nedeniyle, lider adına hareket etme hakkını kendilerinde görürler. Liderin vereceği en küçük bir tepki, duygusal bir karşılıkla sonuçlanabilir ve bu durum, olumsuz bir duruma yol açabilir. Özel çevre kötülük çemberi, liderlerin kontrol etmekte en çok zorlandıkları alandır. Üyelerin niyetleri genellikle iyi olsa da, sonuçta yaptıkları eylemler liderin zarar görmesine neden olur.Liderin, özel çevre kötülük çemberindeki üyelerle başa çıkabilmesi için tek bir yol vardır. Öncelikle aile bireyleriyle görüşüp, herhangi bir yardım gereksinimi öncesinde bilgi vermek ve liderin onayıyla hareket etme kuralını belirlemek, sorunu çözebilir. Bu sayede lider, nüfuzunun kötüye kullanılmasını engelleyebilir. Eğer lider, bu durumu baştan çözmezse, ilerleyen zamanlarda büyük zararlar görebilir. Özellikle akrabaların nüfuz kullanması, diğer üyeler için bir “kelebek etkisi” yaratır ve herkes bu yoldan geçmek ister. Sonuç, giderek büyüyen ve içinden çıkılmaz sorunlarla başa çıkmak zorunda kalınan bir durum haline gelir.
b. Resmi Çevre Kötülük Çemberi
Liderin nüfuzunu kullanarak ekonomik, siyasi ve hukuki çıkarlar elde etmeye çalışan, liderin yakın çalışma ekibine “Resmi Çevre Kötülük Çemberi Üyeleri” denir. Bu grup, liderin sekreterleri, danışmanları, müdürleri ve diğer yakın çalışma ekibi üyelerinden oluşur. Resmi çevre kötülük çemberi üyeleri, liderle uzun çalışma saatleri boyunca gösterdikleri fedakârlığın bir karşılığı olarak, kullanacakları nüfuzu normalleştirme eğilimindedirler.
Liderlerin resmi çevre kötülük çemberinden çıkabilmesi için, yolun başında yakın çalışma ekibi için yazılı bir çalışma anayasası oluşturması ve herkesin bu kurallara uymasını sağlaması gerekmektedir. Aksi takdirde, bir kez suiistimal edilmesi, diğer personel için giderek büyüyen bir krize dönüşebilir.
Sonuç olarak, liderlerin zorlu koşullar altında yürüttükleri çalışmaların yanı sıra, özel veya resmi yakın çevrelerin etkisi altına girmemesi için kötülük çemberlerinin oluşumunu engelleyici önlemler almaları, liderlik görevlerinin en önemli parçalarındandır. Bir lider, görev süresinin başında özel ve resmi çevre kötülük çemberi üyeleri için gerekli tedbirleri alırsa, liderlik süresi boyunca sorun yaşamaz.
