Devletlerin tarihine baktığımızda, vatanseverlerin yanı sıra vatan hainlerinin de önemli bir yer tuttuğunu görüyoruz. Bir ülkenin ilerlemesi için vatanseverlerin gösterdiği çaba kadar, vatan hainleri de ülkenin parçalanması için çaba sarf eder. Sonuç olarak, kimin galip geleceği ülkenin kaderini belirler. Vatanseverler zafer kazanırsa ülke kurtulur; vatan hainleri galip gelirse ülke karanlığa sürüklenir ve belki de yok olur. Peki, bir insanın vatan haini olabilmesi için hangi psikolojik duruma, bakış açısına veya inançlara sahip olması gerekir? Bir kişi, bilerek vatanının parçalanması için mücadele eder mi? Bu soruları irdelemek, durumu netleştirmek ve belki de birçok hainliğin önüne geçecek önlemler almak açısından önemlidir.
Tarih boyunca vatan hainlerinin ortaya çıktığını görmekteyiz. Her devletin tarihinde hainler yer alır. Vatan hainliğinin kökeni iki temel duruma dayanır: Birincisi, düşman devletlerin, karşı ülkeyi yok etmek amacıyla maddi veya manevi manipülasyonlarla o ülkeye düşman bir bakış açısı kazandırmasıdır. İkincisi ise bireylerin kişisel nedenlerden kaynaklanan geçmişten gelen düşmanlık duygularıdır. Her iki durum da olumsuzdur.
Düşman ülkeler, bir ülkeye zarar vermek istediklerinde, istihbarat birimleri aracılığıyla o ülkeden casuslar edinirler. Bu casuslar, genellikle devletin kritik kademelerinde bulunan görevlilerdir. Düşman ülkelere yararlı bilgiler vererek, o ülkelerin önemli ve gizli bilgilere ulaşmasını sağlarlar. Diğer bir yöntem ise, düşman ülkenin yönlendirmesiyle casusların, görevlerinde bilerek yanlış kararlar alarak ülkenin zarar görmesine neden olmalarıdır. Bu Yani casuslar, ülkelerine, zararı doğrudan veya dolaylı olarak verebilirler.
İkinci sebep olan bireysel düşmanlık durumu ise, bir kişinin geçmişten gelen nedenlerle bir grubu veya topluluğu düşmanlaştırarak, düşmanlığın kitlesel hale gelmesine yol açabilir. Bu durum çok daha tehlikelidir. Dışarıdan gelecek tehlike bilinebilir ama içeriden gelecek tehlikeyi ön görebilmek daha zordur.
Her iki durumda da vatan hainlerinin tespiti, hainliğin kök nedenlerini ve düşmanları ortaya çıkarmak, ülkenin istihbarat birimleri ve güvenlik güçlerinin sorumluluğudur. Eğer bir ülkedeki istihbarat ve güvenlik güçleri etkili çalışıyorsa, hainler kısa sürede tespit edilerek, zarar vermeden ya da minimum zararla etkisiz hale getirilebilir. Böylece ülkenin zarar görmesi engellenmiş olur.
Bir insan, kendisini, ailesini, yaşadığı yeri ve dostlarını sevdiğinde hainlik yapmaz; ülkesine sadık bir şekilde yaşar. Kendine saygısı olmayan ve kendini sevmeyen bir kişi ise hainlik yapabilir. Eğer bir hain, iç veya dış kaynaklı olarak beyni yıkanırsa, ülkesine düşman olur ve bu durumu bir başarı olarak görür. Özellikle bu bakış açısına sahip bir kitle varsa ve bu kitle devlet yönetimini ele geçirirse, ülke hızla felakete sürüklenir. Tarihte bunun birçok örneği bulunmaktadır.
Ülkesine düşman bir yönetim tarafından ele geçirilme durumu, ülkenin yıkılmasının veya yağmalanmasının haklı bir gerekçe olduğu düşüncesini doğurur. Çünkü hain olan kitle, devleti parçalamak olmasa bile, yönetimi istedikleri gibi değiştirmek için var gücüyle savaşır. Belki ülke fiziksel olarak parçalanmaz, ancak yönetimsel ve zihinsel bir parçalanma yaşanır. Bu durum, ülkenin fiziksel olarak parçalanmasını sağlamasa da, yönetimi tekel altına alarak yönetimsel bir parçalanmaya yol açar.
Bir kitle, düşmanı olduğu ülkeyi işgal ederse veya yönetimi ele geçirirse, ne yapar? Bu sorunun yanıtı basittir: Ülkenin maddi kaynaklarını yağmalarlar ve bunu ganimet olarak görürler. Dolayısıyla, devlet malını çalmayı hırsızlık olarak tanımlamazlar; ele geçirilen yönetimi ganimet olarak kabul ederler. Kendi inançlarına sahip olan kitle, toplumun zenginliği veya fakirliğiyle ilgilenmez; sadece yönetime geçmek, intikam almanın en önemli adımıdır.
Kök nedeni ne olursa olsun, devletlerin kendi istihbarat ve güvenlik güçlerinin bu konuda etkin bir şekilde çalışması gerekmektedir. Eğer devlet yönetimi fiilen işgal edilmişse veya düşman ülkeler tarafından manipüle edilmişse, o zaman devlet yıkılır ve geriye sadece isim olarak varlık gösteren kurumlar kalır. Fiziksel olarak var olsalar bile, işleyiş veya yönetim anlamında ortadan kalkarlar.
Devletlerin içeriden yıkılmasını yalnızca istihbarat veya güvenlik kanallarıyla engellemek mümkün değildir. Eğer yönetim güçlü ise, içeriden veya dış etkilerle yıkılması zorlaşır. Ancak yönetimde bir zayıflık varsa, yıkılma riski her zaman mevcuttur. Merkez Anadolu Devlet Yönetimi Yaklaşımı, hem sistem hem de çalışanlar için geliştirdiği mekanizmalar sayesinde güçlü olmayı ön planda tutar. Bu mekanizmalar ve güçlü yönetim, işgale, casusluk faaliyetlerine ve hainlere karşı caydırıcılık sağlar.
En önemli mekanizma, denetimin dördüncü erk olarak kabul edilmesi ve bu durumun anayasada güvence altına alınmasıdır. Denetimin bir erk olarak tanınması, en üst seviyede denetime önem verilmesini ifade eder ve sürekli bir denetim gerektirir. Merkez Anadolu Devlet Yönetimi Yaklaşımı’nda bir diğer önleyici mekanizma ise “Liyakat Takip Sistemi”dir. Bu sistem, devlet yönetimine atanan tüm personelin liyakat açısından sürekli olarak denetlenmesini ve sorgulanmasını sağlar. Böylece hiç kimse atandıktan sonra takip edilmeden kendi haline bırakılmaz. Bu sistem sayesinde, devlet yönetim sisteminin uygulayıcıları olan tüm çalışanların liyakatleri denetlenir ve takip edilir.
Yeni çağda bir devletin hainlerine karşı önleyici tedbirler almak, ancak yönetim sisteminde kurulacak mekanizmalarla mümkündür. Bu mekanizmaların kurulabilmesi için sağlam bir devlet yönetimi sisteminin varlığı şarttır. Eğer devlet yönetim sistemi sağlam değilse, zayıf temeller üzerine inşa edilen mekanizmalar da yıkılır. İşte bu nedenle, Merkez Anadolu Devlet Yönetimi Yaklaşımı, yönetimde güçlü bir temel oluşturmak amacıyla geliştirilmiştir.
