Devletler, geçmişte bazı hizmetleri özel sektöre devrederek vatandaşlara bu hizmetlerin özel sektör tarafından sunulmasını sağlamışlardı. Bu özelleştirme süreci, devletin gelir elde etmesine de olanak tanımıştı. Bu, devletlerin kaynak yaratma stratejisi olarak kabul edilen bir yöntemdir. Uzun yıllardır birçok ülke, özelleştirme modelini benimseyerek önemli gelirler elde etmiştir. Fakat özelleştirilen hizmetin topluma sunulması konusunda bir çalışma yapılmamıştır. Hizmet ve hizmet sunulması sırasındaki verimlilik ve kalite göz ardı edilmiştir.
Günümüzde devletler, gelir elde etmek için özelleştirmeyi bir kaynak olarak kullanmayı planlıyorlar mı?
Merkez Anadolu Devlet Yönetimi yaklaşımına göre, özelleştirme belirli koşullarda uygun bir gelir modeli sunabilir. Ancak bu yaklaşımda tam anlamıyla bir özelleştirmeden bahsetmek mümkün değildir; çünkü Merkez Anadolu Devlet Yönetimi, bir hizmetin tamamen özel sektöre devredilmesini öngörmez. Hizmetin tamamı özel sektör tarafından sunulmaz.
Bu yaklaşımda yönetimsel denetim, sistemin merkezinde yer alır. Bu nedenle, devlet yönetimine dair her kurum ve kuruluşun faaliyetlerinde yönetimsel denetim söz konusu olacaktır. Özelleştirme sürecinde devlet, özelleştirilecek kurum veya kuruluşun belirli bir hissesine sahip olmalı ve bu sayede özelleştirilen şirketi yönetimsel olarak denetleyebilmelidir. Böylece, özelleştirilen hizmetin vatandaşa sunumundan fiyatlamaya, personelin vatandaşa yaklaşımından şirketin verimliliğine kadar her şey denetlenmiş olur. Devlet, özelleştirme sürecinde topluma, şirketin aşırı fiyatlandırma yapmaması, hizmetin yeterliliği, şirketin verimliliği ve gerekli yatırımların yapılması konularında güvence sağlar. Bu durum, devletin varlığını toplum için bir güvence haline getirir.
Devlet, hiçbir hizmetin tamamını özel sektöre devretmemelidir. Çünkü özel sektör, devraldığı hizmeti gerektiği gibi yürütüp yürütmediğinden emin olmalıdır. Özel sektörün temel amacı kârlılıktır; bu nedenle, kârlılığı artırmak adına hizmet kalitesini düşürme veya gerekli yatırımları geciktirme ve başka yollara başvurabilir. Eğer özelleştirme tamamen gerçekleştirilirse, devletin müdahale etme yetkisi sınırlı kalır. Ancak özelleştirme şartnamesine dayanarak yargıya başvurabilir; bu da zaman alacaktır. Bu süre zarfında toplum, gereken hizmeti alamayacaktır, yani toplum mağdur edilecektir. Oysa devlet, özelleştirilen şirkette belirli bir hisseye sahip olduğunda, denetim yaparak hızlı bir şekilde müdahale edebilir ve sorunları zamanında çözebilir. İşte bu nedenle yönetimsel denetim son derece önemlidir.
Merkez Anadolu Devlet Yönetimi yaklaşımına göre, devletler hiçbir hizmetin tamamını özel sektöre devretmemelidir. Bunun birkaç nedeni vardır:
– Olası olağanüstü durumlarda devletin kontrolü elinde tutarak hizmetin kesintisiz sunulmasını sağlamak,
– Hizmetin kalitesinin ve gerekli tüm unsurların özel sektör tarafından yerine getirildiğinden emin olmak,
– Devlet, sunduğu hizmetlerde topluma karşı sorumludur. Bu sorumluluğu, hizmetin tam ve eksiksiz bir şekilde sunulmasını sağlamakla yerine getirebilir; bu da ancak hizmetin içinde yer almasıyla mümkün olur.
Devletin özelleştirilmiş hizmetlerdeki şirketlerden elde edeceği gelir, bütçeye aktarılmaz; özel amaçlarla kurulacak fonlara yönlendirilir. Örneğin, sosyal yardıma muhtaç vatandaşların iş hayatına kazandırılması için mesleki eğitim kursları fonu gibi. Böylece elde edilen ek gelir, tekrar piyasaya sunularak işsizlik ve yoksullukla mücadeleye katkı sağlar ve zincirleme faydalar yaratır. Devlet, özelleştirme sürecinden gelir elde edecek ve bu gelir bütçeye dâhil edilecektir.
Sonuç olarak, Merkez Anadolu Devlet Yönetimi yaklaşımında tam bir özelleştirmeden söz edilemez. Devlet, mutlaka sürecin bir parçası olmalıdır. Devletin bu varlığı, özelleştirilmiş şirketler için denetim ve toplum adına bir güvence olarak düşünülmelidir. Devletin özelleştirmedeki temel görevi, hizmetin eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktır. Merkez Anadolu Devlet Yönetimi yaklaşımına göre, özelleştirme yalnızca gelir elde etme amacı taşıyan bir kaynak olarak görülmemektedir.
