Mevsimler Değişirken İçimizde Neler Oluyor?

İnsan ruhu durağan değildir; doğayla birlikte dalgalanır, değişir, bazen taşar bazen durulur. Özellikle mevsim geçişleri, sadece kıyafet dolabımızı değil, duygularımızı da dönüştürür. Farkında olmasak da ilkbaharda içimizin kıpır kıpır olması ya da kışın içe kapanma isteği, yalnızca rastlantı değildir. Mevsimler, psikolojimizi düşündüğümüzden çok daha fazla etkiler.

Türkiye’de mevsimsel ruh hâlleri göz ardı mı ediliyor?

Ülkemizde dört mevsimin belirgin yaşanması aslında çok önemli bir veridir; çünkü mevsimsel geçişlerin insanlar üzerindeki etkilerini daha açık gözlemleyebiliriz. Ancak ne yazık ki bu etkiler çoğu zaman “modun düşük olması”, “hava kapalı ya, ondan” gibi basite indirgeniyor. Oysa psikoloji literatüründe “mevsimsel duygudurum bozukluğu” (Seasonal Affective Disorder – SAD) olarak bilinen bir tanı bile var.

Güneşin değeri kuzeyde daha iyi anlaşılıyor.İskandinav ülkelerinde mevsimsel depresyonun etkileri daha sert olduğu için yıllardır sistematik çözümler uygulanıyor. Norveç’te sabahları işe gitmeden önce 20 dakikalık “ışık terapisi” alanları işyerlerine entegre edilmiş durumda. Finlandiya’da ise okullarda gün ışığından maksimum yararlanmak için ders saatleri mevsime göre düzenleniyor.

Peki bizde ne yapılıyor? Ne yazık ki ışıkla ruh sağlığı arasındaki bağlantı hâlâ birçok kurumda yeterince dikkate alınmıyor. Oysa Türkiye, coğrafi avantajları sayesinde bu konuda daha öncü olabilir. Güneşli gün sayısının yüksek olduğu şehirlerde açık hava etkinlikleri, yürüyüş parkurları ya da güneşten faydalanmaya yönelik sosyal projeler ruh sağlığını destekleyici ciddi araçlar hâline gelebilir.

Küçük farkındalıklar, büyük etkiler: Kendi hayatımızda da bazı basit ama etkili düzenlemeler yapabiliriz. Mevsim geçişlerinde duygu dalgalanmalarının farkında olmak ilk adımdır. Güne başlarken perdeleri sonuna kadar açmak, 20 dakikalık sabah yürüyüşlerine zaman ayırmak, güneşli havalarda dışarı çıkmak, D vitamini seviyesini düzenli kontrol ettirmek gibi adımlar sanılandan çok daha etkilidir.

Kış aylarında, özellikle aralık ve ocakta, zihinsel yorgunluk artabilir. Bu dönemlerde rutin oluşturmak, fiziksel aktiviteyi azaltmamak ve sosyal bağları korumak, zihinsel dayanıklılığı artırabilir. Aynı şekilde yazın rehavetine kapılıp sorumlulukları tamamen bırakmak da farklı bir duygusal dağınıklık yaratabilir.

Sonuç: Doğaya bakmak kendimize bakmaktır.Mevsimler, insan psikolojisinin doğal birer pusulasıdır.