Mart ayı geldi mi, sosyal medyada “Bahar geldi!” paylaşımlarını görmeye başlarız. Oysa dışarı çıktığımızda hâlâ üşüyorsak, bahar sadece Instagram’da başlamış demektir. Ama Balkanlar’da baharın geldiğini anlamanın daha geleneksel bir yolu var: Marteniçka!
Kırmızı ve beyaz iplerden yapılan bu bileklikler, 1 Mart’ta bileklere, yaka iğnelerine ya da kapı süslerine dönüşür. Kırmızı sağlık ve gücü, beyaz ise saflığı ve mutluluğu simgeler. Eski geleneklere göre, Marteniçka takan kişi ilk leyleği gördüğünde ya da çiçek açmış bir ağaç fark ettiğinde bilekliği çıkarıp dilek tutar ve bir dalın üzerine bırakır.
Ama şehirde yaşayanlar için küçük bir sorun var: İlk leyleği görmek için ornitoloji uzmanı olmak gerekebilir! Çiçek açan ağaç bulmak da “Doğal çim nerede bulunur?” sorusu kadar zorlayıcı. O yüzden, biz modern insanlar biraz yaratıcı olmak zorundayız.
Gelenekler Değişir, Ama Ruhları Aynı Kalır
Eskiden büyükannelerimiz büyük bir özenle torunlarına Marteniçka yapardı. Şimdi ise online alışveriş sitelerinde “Enerjisi yüksek, negatiflik önleyici Marteniçka” başlıklı ilanlar görüyoruz. Gelenekler zamanla değişiyor, kabul edelim. Ama işin güzel yanı, bu tür ritüeller hâlâ insanları birbirine bağlıyor.
Düşünsenize, bir arkadaşınızın bileğinde Marteniçka gördüğünüzde hemen sohbet başlar:
— “Aa, sen de mi taktın?”
— “Evet, ama çıkarma kısmını unuttum geçen yılki bileklik hâlâ bileğimde!”
Ve işte, küçük bir ip parçası bile insanları bir araya getirmenin bahanesi olabiliyor.
Peki, Ya Marteniçka Modern Dünyaya Uyarlansa?
Teknolojinin her şeye el attığı şu günlerde, neden dijital Marteniçka olmasın? NFT Marteniçka bileklikleri, sosyal medya filtreleriyle sanal bileklikler… Hatta “Marteniçka takanlar için özel bahar playlist’i” gibi uygulamalar bile olabilir. Kim bilir, belki de gelecek nesiller dileklerini ağaca değil, yapay zekâ destekli bulut sistemlerine bırakacak!
Ama şu an için en güzeli, bu eski ve sevimli geleneğin tadını çıkarmak. Eğer bu yazıyı okuduğunuzda hâlâ bileğiniz boşsa, birkaç kırmızı ve beyaz ip bulup kendinize bir Marteniçka yapın. Belki de bu yıl, leyleği ilk gören siz olursunuz!
