Yeni Dünya 5.0, çağımızın şifresi olarak hayatın birçok alanında köklü değişimlere öncülük ediyor. Bu yenilikler arasında özellikle devlet yönetimi en yoğun dönüşüm alanlarından biri haline gelmiş durumda. Pandemi sürecinde Kıt’a Avrupası ve Anglo-Amerikan devlet yönetimi yaklaşımlarındaki başarısızlık, devlet yönetiminde yeni bir miladı başlattı. Bu milatla birlikte, devletlerin yönetim anlayışlarını kökten yenilediği ve yeni vizyonlar geliştirdiği bir döneme giriliyor.
Yeni Dünya 5.0 paradigmasıyla devlet yönetimi, “Devlet Yönetimi 5.0” akımı çerçevesinde şekillenecek. Yenilikçi bu yaklaşımın temelini yapay zekâ tabanlı teknolojiler oluşturuyor. Ancak bu teknolojiler, devlet yönetiminde hiçbir zaman ana aktör olmayacak, yalnızca yardımcı bir araç olarak kullanılacaktır. Devlet yönetiminin işlevi gereği, sorumluluk taşıyan ve hesap verebilir olan gerçek kişilerin varlığı temel şarttır. Dolayısıyla yapay zekâların doğrudan devlet yönetiminde görev alması, teorik açıdan fantezi olarak değerlendirilebilir.
Devlet Yönetimi 5.0’ın ana hedefi, yapay zekanın destekleyici gücüyle daha etkin, verimli ve başarılı bir yönetim modeline ulaşmaktır. Yapay zekâ tabanlı teknolojiler hayatın birçok alanında olduğu gibi devlet işleyişinde de giderek daha yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Ancak bu teknolojiler karar verici değil, bilgilendirici ve yönlendirici bir rol üstlenecektir.
Yeni Dünya 5.0’da devletlerin başarısı, güçlü bir insan kaynağıyla desteklenecektir. Devlet yönetiminde görev alacak kişilerin yalnızca devlet yönetimi alanı değil, özel sektör ve sivil toplum alanlarında da geniş bilgi birikimi ve deneyime sahip olması beklenmektedir. Bu kişiler yapay zekâ tabanlı teknolojiyi ve diğer yardımcı araçları etkin şekilde kullanabilecek yetkinlikte olmalıdır. Bu tabloda, yapay zekâ tabanlı teknolojinin rolü, sadece yardımcı araç olmaktır. Bu konuda yapay zekânın da yardımcı araç rolünü benimsediği görülmektedir.
Yapay zekâ aracı chatgpt, devlet yönetiminde neden aktif bir görev alamayacağını şu temel gerekçeler açıklamaktadır:
“Ben bir yapay zekâ modeliyim ve devlet yönetiminde görev alamam. Devlet yönetimi, insanlar tarafından yürütülen, anayasa, yasalar ve kamuoyunun denetimine tabi bir faaliyettir. Bu görevler, halk tarafından seçilen veya atanan gerçek kişilerce yürütülür ve hesap verebilirlik, etik sorumluluk, toplumsal bilinç gibi insani değerlere dayanır.”
Ama devlet işleyişiyle ilgili bilgi verebilir, yasa analizi yapabilir, politika önerilerini değerlendirebilir veya resmi belgeleri sadeleştirip açıklayabilirim. Yardımcı bir araç olarak kullanılırım, karar verici değilim.”
Yapay zekâ aracı chatgpt, bir yapay zekânın neden devlet yönetemeyeceğini şu şekilde sıralamıştır:
“1. Yasal Yetkim Yok
Hiçbir yapay zekâya (bana dahil) yasal, anayasal veya siyasi bir yetki verilemez. Devlet yönetimi sadece gerçek kişilere aittir.
2. Hesap Verebilirlik Taşımam
Bir devlet yöneticisi, halkına, yargıya ve anayasaya karşı sorumludur. Ben ise bir yazılımım; sorumluluk veya etik yükümlülük taşıyamam.
3. Duygu, Empati ve Değer Yargım Yok
Toplumları yönetmek sadece bilgiyle olmaz; adalet duygusu, vicdan, kültürel farkındalık, kriz anlarında sağduyu ve sezgi gerektirir. Bunlar yalnızca insanlarda vardır.
4. Verilerim Sınırlıdır ve Güncelliğim Koşulludur
Ben geçmiş verilere dayanarak çalışırım. Toplumların ihtiyaçları, değerleri ve sorunları dinamik ve karmaşıktır. Bunlara canlı bir şekilde tepki vermek, insan zekâsının ötesinde bir sosyal beceri ister.
Ne Yapabilirim?
· Devlet yapıları ve sistemleri hakkında bilgi verebilirim
· Politika önerilerini teknik olarak analiz edebilirim
· Yasaları sadeleştirebilir, verileri yorumlayabilirim
· Liderlere veya uzmanlara danışmanlık aracı olarak destek olabilirim
· Ama karar veren, yöneten ya da yetki kullanan bir aktör olmam mümkün değil.”
Sonuç olarak, yapay zekâ tabanlı teknolojiler Yeni Dünya 5.0’ın bir parçası olarak devlet yönetiminin işlerliğini artırmada önemli rol oynayacaktır; ancak hiçbir zaman asli unsur olamayacak, sadece destekleyici unsur olarak kalacaktır. Geleceğin süper güç tanımında ise ileri düzeyde bir insan gücü öne çıkacak; bu insan gücü hem geleceğin vizyonunu temsil edecek hem de teknolojiyi etkin biçimde yönetecek kapasitede olacaktır. Yapay zekâ ise bu süreçte yalnızca yardımcı araç olarak işlev görmeye devam edecektir.