Son yıllarda İnsansız Hava Araçları (İHA) giderek orduların ana vurucu gücü haline geliyor. Sivil yaşamda da yoğun olarak kullanılıyor. İHA pilotları olarak gerçek pilotlar kullanılıp pahalı bir operasyon mu yapılmalı? Yoksa çok iyi bilgisayar oynayan gençler de İHA kullanabilir mi? Bu çözüm gerçekçi mi?
Bu sorunun cevabı Amerikan Hava Kuvvetleri tarafından uzun süredir aranıyor. ABD Hava Kuvvetleri envanterine aldığı MQ-1 Predator ve MQ-9 Reaper İHA’lar için pilot arıyor. Kuvvet eleman ararken sadece eğitimli pilotlara bakmıyor. Bu uçakları uçurmak için askeri pilot olma zorunluluğu yok. Bu da beraberinde pek çok tartışmayı beraberinde getiriyor. Pilot olmayanların İHA’ları uçurmasının yanı sıra ‘Tetiği kim çekecek’ soruları da cevap arıyor.
İHA’lar diğer uçaklardan farklı bir kontrol donanımına sahip. Bazen komuta merkezleri, İHA’dan binlerce kilometre uzaklıkta olabiliyor. Meseka Afganistan’da uçurulan bir İHA, ABD’den yönetilebiliyor.
ÜNİVERSİTE DENEY KONUSU
Benzer bir çalışma Liverpool Üniversitesi Psikoloji, Sağlık ve Toplum Enstitüsü tarafından yapıldı. Yapılan araştırmada Microsoft tarafından geliştirilen Flight Simulator FSX uçuş simülatörü deneyimi olan kişilerin yeteneklerini ölçmek amaçlandı.
Bunun için ‘bilgisayar oyunları oynayanlar’, ‘genel havacılık pilotları ile askeri veya sivil pilotaj eğitimi olanlar’ ve ‘deneyimsiz kişiler’ olmak üzere üç farklı grup kıyaslanıyor.
Test için İHA kontrol panelleri bilgisayar üzerinde Microsoft FSX ortamında yeniden oluşturulmuş. Burada denekler üç farklı senaryoda inceleniyor. En önemlisi ise tehlike içeren durumlarda hareket etme yetileri değerlendiriliyor.
GERGİNLİK ORANI BELİRLEYİCİ
İncelenen en önemli faktör zor koşullar altında soğukkanlı hareket edebilme. Profesyonel pilotlar bu durumda en yüksek performansı gösteriyor. Öte yandan tecrübeli oyuncular da genel havacılık pilotlarından daha yüksek bir performans gösteriyor. Ayrıca aldıkları skorlar da tecrübeli pilotlara oldukça yakın. Bunun sebebi, oyuncuların konsol başında kokpitte yaşanan korkuya maruz kalmaması. Duygusal gerginlikler yaşamayan denekler akılcı kararlar alıyor. Bilgisayar oyuncularının el ve göz koordinasyonunun gelişmiş olması da onların yalıtılmış dijital ortamda daha başarılı hareket etmesine olanak sağlıyor.
Öte yandan kokpit ortamında çok fazla faktör bir arada bulunuyor. Daha geniş bir kontrol sistemi ve dış faktörler de hareket kabiliyetini etkileyebiliyor. Böyle bir ortamda uçucu pilotların yeteneği ön plana çıkıyor.
Yapılan araştırmaların ucu açık. Bu yüzden daha kesin sonuçlar için araştırmaların genişletilmesi gerekiyor.
Kaynak: kokpit.aero
