Bir devletin yönetimi, yönetim biçimleri arasında en karmaşık ve zorlu olanıdır. Ancak her zorluğun içinde bir kolaylık barındırdığı gibi, devlet yönetiminin de başarılı bir şekilde yürütülmesi mümkündür. Devlet yönetimi, birçok kurumun birbiriyle entegre olduğu karmaşık bir sistemden oluşur. Her kurumun yüzlerce, hatta binlerce süreci olduğu düşünüldüğünde, milyarlarca sürecin bir araya geldiği devasa bir organizasyondan bahsediyoruz.
Böylesine büyük bir yapıyı yönetmek, sürdürülebilir hale getirmek ciddi bir sorumluluktur. Üstelik bu organizasyonun finansmanı, halkın ödediği vergilerle sağlanmaktadır. Bu durum, başkalarının parasını harcamanın getirdiği hassasiyeti artırır. Yönetim, dünyanın en eski bilimlerinden biri olarak, 1800’lü yıllarda meslek olarak kabul edilmesinin ardından birçok evrim ve gelişim süreci geçirmiştir. Biz de en zengin devlet yönetimi geçmişine sahip ülkelerden biriyiz. Geçmişte kurulan 16 devletteki yönetim bilgisi ve deneyimi, dünyadaki diğer evrim ve devrimlerden daha değerlidir. Ancak bu değeri yeterince takdir edemiyoruz. Geçmişten, deneyimlerden ve bilimden yeterince faydalanmıyoruz.
Atatürk döneminden sonra Cumhuriyet dönemi, vesayetlerle dolu bir süreç geçirmiştir. Bu vesayet, bürokrasinin hâkimiyeti nedeniyle askeri ve sivil darbelerin yaşanmasına yol açmıştır. Her bir darbe, ülkeyi yüzlerce yıl geriye götürmüştür; bu gerileme sadece yönetim alanında değil, sosyolojik ve ekonomik birçok alanda da yaşanmıştır.
2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, bu vesayeti sona erdirmek için bir fırsat sunmuştur. Bu fırsatı nasıl değerlendireceğimiz ise tamamen bize bağlıdır. Başlangıçtaki aksaklıkları nasıl ele alacağımız önemlidir. Her yeni sistemin başlangıcında aksaklıklar yaşanabilir ve bu durum revizyonlarla düzeltilebilir. Çünkü kâğıt üzerinde tasarlanan sistem ile uygulama her zaman örtüşmeyebilir. Fark analizi yapılarak eksiklikler belirlenmeli ve güncellemeler bir an önce gerçekleştirilmelidir. Ancak bu eksikliklerin giderilmesi, yönetim uzmanları olmadan yapılmamalıdır. Evet, konu hukuksal bir mesele, ama esas olan yönetimdir. Mevcut sistemdeki hatalar açıkça görülmektedir. Örneğin, kritik görevlerin tanımları yüzeysel bir şekilde geçiştirilmiştir. Yönetim uzmanı sistemi tasarlar, doğrular ve onaylar; hukuk uzmanı ise bunu hukuksal bir dille kâğıda döker. Usul bu şekilde olmalıdır.
Devlet yönetiminin milyarlarca sürecinden başarıyla çıkmanın kolay olduğunu belirtmiştik. Gerçekten de bu mümkündür. Liyakat esasına dayalı atamaların yapıldığı bir devlet yönetiminin başarısız olma ihtimali yoktur. Bu nedenle liyakat, devlet yönetiminin temelini oluşturur. Sistem bozuk olsa bile, liyakatli kadrolar sayesinde düzelir. Bu yüzden devlet yönetiminde liyakat, sistemden önce gelir. Devlet, liyakat temelleri üzerinde yükselir. Bu yapıyı oluşturmak zor değildir; bu topraklardan liyakat sahibi birçok insan çıkmıştır ve her biri ülkesi için canını vermeye hazırdır.
Geç kalmadık…
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi şu anda kritik bir dönemde. Eğer eksiklikler tespit edilip güzel bir şekilde ele alınırsa, bu sistem tarihe önemli bir dönüm noktası olarak geçebilir. Ancak gereksiz görülüp başka bir sisteme geçilirse, tarihin çöplüğünde yerini alır. Bunu gerçekleştirecek olan yine liyakatli kadrolar olacaktır. Bu nedenle, ne olursa olsun, önce liyakat temelini yeniden inşa etmeliyiz. Zaten liyakatli kadro gerekeni yapacaktır.
