Kuvayi Milliye Destanı’nı uyarlayan, yöneten ve oynayan Haydar Zorlu ‘Ülkemizin savaş verdiği koşullarda, görevim Kuvvayi Milliye’yi oynamaktır. Bu benim Türk milletine borcumdur. Sanatçı olarak cepheye koşmak budur. Ben Bingöl’ün dağ köyünde doğdum. Cumhuriyet, kurtların ayılara selam verdiği yere kadar okul getirdi, beni tiyatroyla tanıştırdı. Minnettarım ve bunun bilincindeyim’ dedi.
Erkan Yücel Kültür Merkezi 2018 yılına tiyatro oyunu düzenleyerek veda ediyor. Haydar Zorlu’nun uyarladığı, yönettiği, oynadığı ve Doç Dr. İlhan Tonger’in müziklerini yapıp, piyanosuyla eşlik ettiği, tek perde ‘Kuvvayi Milliye Destanı’ oyunu 18 Aralık Salı akşamı saat 20.00’de, Bakırköy Leyla Gencer Opera ve Sanat Merkezi’nde izleyici karşısına çıkacak. Zorlu ile oyuna ve sanatına dair merak edilenleri konuştuk.
■ Tiyatroyla tanışmanız ve oyunculuk icra etmeye başlamanız nasıl gelişti?
Haydar Zorlu: Çocukken başladım. Okulda ufak tefek tiyatro oyunları oynadım. 5. sınıfta ‘Küçük Kara Balık’ı oynadım. Ortaokul, lise ve üniversiteyi Almanya Köln’de okudum. Orda da liseyi bitirmeden tiyatro grubuna katıldım. 12. sınfta üniversiteden önce Brecht’in ‘Üç Kuruşluk Operası’nda başrol oynadım. Başından beri böyle bir yetenek ve icra zaten mevcut. Sonra Köln Üniversitesinde hukuk eğitimine başladım. Fakat hukuk okurken aklım hep edebiyattaydı. 1987-1989 arası hukuk eğitimimi bırakıp felsefe fakültesinde Almanca edebiyat, İspanyolca edebiyat ve pedagoji okudum. Almanca okuduktan sonra uzun bir çalışma sonrası Faust oynadım. Bu iyi bir sonuçtur, bir nevi diplomadır. İspanyolca okuduğum için Don Juan’ı da oynadım. Bu iki eserle Türkiye’ye geldim. Ülkemde 2009’da Faust’u oynamaya başladım. Dokuz yıldır oynuyorum. Yaklaşık 300 kez sahneye çıktım, 30 binin üzerinde seyircim oldu İstanbul’da. Türkçe ve Almanca oynuyorum yani.
■ ‘Kuvayi Milliye Destanı’na nasıl hazırlandınız?
Haydar Zorlu: Kuvvayi Milliye destanını ben ilkokul dönemimden beri biliyorum. Bir kaç bölümünü o zaman ezberlemiştim. Bu bizim milli destanımız ve en önemli destanımız.Yaşadığımız süreçte de çok önemli. Oyunu piyona eşliğinde sunacağız. İlhan Tonger hocamız inanılmaz bir müzik ortaya çıkardı. Almanlar’ın Faust’u, İranlıların Şahname’si, bizimde Kuvayi Milliye destanımız var. Onu halkımıza sunacağız.
‘tiyatroculuğumu cumhuriyete borçluyum’
■ Kuvayi Milliye Destanı’nın bugün yaşadığımız süreçlerlerle bağını nasıl kuruyorsunuz?
Haydar Zorlu: Bugün yüz yıl önceki durumun benzerini yaşıyoruz. Kurtuluş Savaşı’nı vererek vatanımızı kurtardık. Sonra büyük şairimiz Nazım Hikmet destan olarak bize bıraktı. Bu eser bütün Türkiye’yi birleştiriyor. Sanatçı olarak bizim görevimiz bunu canlandırmak bunu seyirciye sunmak. Ben sanatçı olarak ne yaptığımı ancak sahnede ifade edebilerim. Sanat zaten sözün bittiği yerde başlıyor. Burada çok önemli bir değerimiz var onu icra ederek birlikte yaşatacağız.
■ Türk milleti bugün de emperyalizme karşı vatan savaşı veriyor. Bu eseri oynamayı seçmenizde bunun bir etkisi var mı?
Haydar Zorlu: Ben başka oyunlarda oynayabilirdim. Ama ülkemizin savaş verdiği koşullarda, bir sanatçı olarak görevim Kuvvayi Milliye’yi oynamaktır. Bu benim Türk milletine borcumdur. Sanatçı olarak cepheye koşmak budur, böyle görüyorum. Almanya’da altyapı var ben orada da sanatımı icra edebilirim. Komedi oynayabilirim. Ama ülkemde bu oyunu oynamak bir tavırdır, bir duruştur. Geçmişin ve tarihin bilincinydeyim. Benim tiyatromun kuruluşu Cumhuriyet’in kuruluşuna bağlı bir gelişmedir. Ben Bingöl’ün dağ köyünde doğmuş biriyim. Cumhuriyet, kurtların ayılara selam verdiği yere kadar okul getirdi, beni tiyatroyla tanıştırdı. Minnettarım ve bunun bilincindeyim. Ve buna sahip çıkıyorum.
OYUNLARIM ANADOLU VE TÜRKÇE’YLE UYUMLU
■ Önümüzdeki dönemde başka projeleriniz olacak mı ?
Haydar Zorlu: ‘Her Adam’ oyunu var, 1918’den beri oynanıyor. Bu büyük bir proje, imkan doğarsa yeni bir uyarlamayla Efes’te antik tiyatroda oynamak istiyorum. Özünü kaybetmeden Türkçe ve anadolu ile uyumlu ortaya koymak istiyorum. Mesela benim Faust’umda Mevlana, Don Juan’ımda Aşık Veysel’in şu dörtlüğü var: Hayal bana yakın yar bana uzak, Sevdası başımda dolanır gitmez, Aşkına düşeli yar bana uzak, Yüz bin öğüt versem biri kar etmez. Bu dörtlüğün üzerine kurulu yeni bir oyun yazdım. Çünkü bunun mikro ve makro kozmozu var. Mesela Goethe ‘Dünyanın en derinlerinde neler varmış kavramalı’ derken, Mevlana ‘kainatın esrarına vakıf olmak’ diyor. Aynı şeyi farklı dillerde söylemişler.
ELEŞTİRİ KÜLTÜRÜ OLMALI
■ Günümüzdeki tiyatro oyunlarına, seyircisine ilişkin bir değerlendirmeniz var mı?
Haydar Zorlu: Şunu çok iyi bilmek lazım, bir eser hem yerel hem de evrensel olmalı. Aşık Veysel’in o dörtlüğü hem yerel hem evrenseldir mesela. Goethe de aslında öyle. Anlattığı hikayeler aslında Almanya’nın bir kasabasında geçiyor ama bütün dünyada okuyanlar, izleyenler kendi yaşadığı yerle özdeşleştirebiliyor. Bir tek yaşadığımız yöredeki insanların anlaması önemli değil bütün insanların anlaması önemli. Ama New York’a gidip saklanıp kalmak ve yerelini unutmak da bir işe yaramaz. Bir de tepki alma meselesi önemli. Mesela Faust’a ilişkin internet sitemde, Almanya’dan olumlu, olumsuz bir sürü eleştiri var. İlginin olması beni sevindiriyor. Ama Türkiye’den pek eleştiri yok. En istemediğim şey vurdum duymazlıktır. İlber Ortaylı bir tane eleştiri yazdı onun çok etkisi oldu. Bir de 22 yaşında bir genç arkadaşımın eleştirisi var. O da beni besledi. Eleştiri kültürü olmalı bütün eserlerle ilgili. ‘Tiyatro nasıl gelişir?’ Sıkılsanda izleyerek değil, gerçekçi olmalıyız ve samimi olup o kavgaları vermeliyiz.
