Kısa Velimeşe Tarihi
Trakya’nın hızla büyüyen yerleşimlerinden biri olan Velimeşe’nin geçmişi, sadece Cumhuriyet dönemiyle sınırlı değil; kökleri Bizans’a, hatta Roma’ya kadar uzanıyor. Tarih sahnesindeki ilk izleri, Kirazlıdere (eski adıyla Değirmendere) su kaynaklarından Marmara Ereğlisi’ne (antik adıyla Perithos) su taşınan yollarda karşımıza çıkıyor. Bu su yollarının İmparator Justinianus döneminde onarıldığı, hatta II. Theodosius’un da bu konuyla ilgilendiği kaynaklara yansımış. Demek ki Velimeşe’nin bulunduğu coğrafya bir zamanlar imparatorların dahi göz ardı edemeyeceği kadar önemliymiş.
Osmanlı döneminde ise Velimeşe, padişaha ait mülk köylerinden biri olarak Çorlu kazasına bağlıydı. Rumeli’ye yapılan fetihlerde, Gelibolu’dan çıkan Türkmen aşiretleri arasında yer alan Dânişmendli boyunun “Veliler” adlı kolunun bölgeye yerleştiği düşünülüyor. “Veli” adından türeyen “Velimeşe” isminin, yörük kültüründe sıkça görülen isimlendirme biçimlerinden biri olması da bu ihtimali güçlendiriyor.
Arşiv belgelerine göre Velimeşe adı, 1695 tarihli bir belgede ilk kez açıkça geçiyor. Belgede, bölgede bulunan devlet koyunlarının kışlak alanlarına yapılan müdahalelerden söz ediliyor. Yani o dönem dahi Velimeşe hayvancılık açısından önemli bir merkez konumundadır ki söz konusuyla ilgili birçok arşiv vesikaları bulunmaktadır. Nitekim Devlet Arşivleri Başkanlığı’ndan elde edilen vesikalara göre Velimeşe’yle alakalı 138 arşiv belgesi bulunmaktadır. Bunun yanı sıra gazete gibi süreli yayınlarda Velimeşe köyünü tarif eden nüshalar bulunmaktadır. Örneğin: 17 Ağustos 1937 yılına ait Kurun gazetesinde Velimeşe’nin tarımının izahı yapılmakta ve köy nüfusunun 1000 kişi olduğu aktarılmaktadır:
19 Mart 1944, Cumhuriyet Gazetesi:
29 Haziran 1939, Halkın Sesi:
Trakya Umumi Müfettişi Kazım Dirik Paşa tarafından fikir babası ve de uygulayıcısı olduğu, tatil döneminde; açık, temiz havalı yerlerde açılan, bir çeşit sağlık kampı ve de okul olan “Azat Dirlik Obaları”nın biri de Velimeşe’de açılmıştır. Nitekim aşağıdaki resim Velimeşe’de açılan Azat Obası öğrencilerini ve de öğretmenini göstermektedir.
18 Temmuz 1938, Son Posta Gazetesi:
24 Aralık 1939, Son Posta Gazetesi:
Velimeşe’de Belediye Kurulması
Trakya’nın göğsünü kabartan; köy olmaktan daha fazlası olan bir yer: Velimeşe. Bugün Ergene ilçesi sınırlarında bir mahalle olsa da bir dönemin umut dolu adımı olan 9 Mayıs 1973, bu yerleşim için bir dönüm noktasıydı. O tarihte belde (belediye teşkilatı) statüsü kazanılması hem idari hem de sosyal yaşamın merkezine Velimeşe’yi yerleştirdi.
Resmî kaynaklara göre yerleşim, “17 Mayıs 1973 tarihinde belediye statüsü alarak beldeye dönüştü” biçiminde belirtilirken bazı yerel kaynaklar ise daha genel olarak 12 Mayıs 1974 tarihinden bahsetmektedir.
Velimeşe’nin tarihinde dönüm noktası olarak anılacak günlerden biri, 23 Mart 1973’tür. O gün Danıştay tarafından verilen kararla Velimeşe’nin belediye statüsü kazanmasına onay verilmiştir. Böylece, köy kimliğinden belde yapısına geçiş süreci resmen başlatılmıştır.
Süreç, köy halkının iradesiyle başlatılmış, İhtiyar Meclisi tarafından ilgili yasal düzenlemelere uygun şekilde başvuru yapılmıştır. Ardından, Mahallî Seçim Kurulu tarafından sandık kurulmuş, köy halkı oy kullanmaya davet edilmiştir. Toplam 546 seçmenin katıldığı oylamada 486 “evet”, 57 “hayır” oyu kullanılmıştır. Bu sonuçla birlikte, belediye kurulması yönünde halk iradesi net bir şekilde ortaya konmuştur.
Tekirdağ İl Genel Meclisi tarafından 27 Aralık 1972 tarihli oturumda konu ele alınmış, kurulacak belediyenin gelirlerinin kanunlarda belirtilen hizmetleri karşılamaya yeteceği değerlendirilmiştir. Valilik tarafından da benzer şekilde olumlu görüş bildirilmiştir. Devlet İstatistik Enstitüsü’nün 1970 geçici nüfus verilerine göre köy nüfusunun 2400 olduğu tespit edilmiştir.
Tüm bu gelişmeler ışığında dosya Danıştay’a iletilmiş, Üçüncü Daire tarafından yapılan inceleme sonucunda belediye kurulması yönünde oy birliğiyle karar verilmiştir. Karar metninde, yasal şartların yerine getirildiği, işlemlerin usulüne uygun yürütüldüğü ve teknik gerekliliklerin karşılandığı vurgulanmıştır.
23 Mart 1973’te alınan bu karar ile Velimeşe’de belediye kurulması resmiyet kazanmıştır. Böylece köy, kendi yerel yönetimini oluşturma hakkına kavuşmuş; altyapı, hizmet ve idare alanlarında yeni bir döneme adım atmıştır ve Velimeşe’nin geldiği noktada, bu tarihî kararın izleri hâlâ hissedilmektedir. Bir köyün kaderi, halkının iradesiyle şekillendirilmiş, devletin kurumları tarafından tescillenmiştir. Bu yönüyle 23 Mart 1973, yalnızca idarî bir tarih değil; toplumsal bir hafızanın yapı taşlarından biri olarak hatırlanmalıdır.
Günümüzde ise Velimeşe, Tekirdağ iline bağlı bir yerleşim yeri olarak karşımıza çıkar. Yukarıda da bahsi geçtiği gibi eskiden belde statüsünde olan Velimeşe, 2014 yılında yapılan idari düzenlemelerle mahalle statüsüne geçmiştir. 2013 yılında çıkarılan 6360 sayılı yasa kapsamında, küçük belediyeler kapatılmış ve bu belediyelere bağlı yerleşim yerleri mahalleye dönüştürülmüştür. Bu düzenleme sonucunda “Velimeşe Belediyesi” kapatılarak, Tekirdağ’ın yeni kurulan Ergene ilçesine bağlı bir mahalle olmuştur. Belediye’nin bu mahallede tekrar kurulacağına dair iddialar ve söylentiler olsa da kesinlik arz etmez.
Velimeşe’nin Belde Oluşuyla İlgili Arşiv Belgeleri
