İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) 1968 yılından bu yana aralıksız gerçekleştirdiği ve sektör için en değerli verileri oluşturan ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2018’ araştırmasının sonuçları belli oldu. Buna göre 2018 yılında sanayinin zirvesinde 79 milyar TL’lik üretimden satışları ile yine TÜPRAŞ yer aldı. Listede Ford Otomotiv 31 milyar TL’lik üretimden satışlarıyla ikinciliğini, Toyota Otomotiv de 23.6 milyar TL üretimden satışlarıyla üçüncülüğünü korudu. Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2017 yılında 652.7 milyar TL olan üretimden net satışları 2018 yılında yüzde 34.5 gibi yüksek bir büyüme performansıyla 878 milyar TL’ye çıktı. Bu hızlı büyümede, fiyat artışlarının yanı sıra döviz kurlarındaki yükselmenin ihracat gelirlerinde yarattığı artış da belirleyici rol oynadı. Üretimden satışlarda 2018 yılında da reel büyüme eğilimi devam etmekle birlikte yüzde 11.8’e geriledi ve 2017 yılında yüzde 19 olan reel büyümenin altında kaldı. Öte yandan listenin devlerinin de kârlarının düştüğü görüldü. 2017 yılında Tüpraş’ın 4.2 milyar lira olan dönem kârı 2018’de 3.9 milyar liraya düştü. Ford Otomotiv ise 1.3 milyar liradan 1.2 milyara gerileme kaydetti. TOFAŞ aynı dönem içinde kârı yaklaşık 40 milyon lira indi. Otomotiv tarafında da karlılıkların düştüğü ifade edilirken, net bir rakam İSO 500 listesinde yer verilmemiş. 2018 yılında İSO-500’de kâr eden kuruluş sayısı 422’den 381’e düştü; zarar edenlerin sayısı 78’den 119’a yükseldi. Böylece kâr eden 82 şirketin gerilediği ortaya çıktı.
İlk 50’de yer alan kuruluşların toplam üretimden satışlar içinden aldığı pay 2017 yılında yüzde 50,2 iken 2018 yılında yüzde 50,6’ya yükseldi. Bu artış, ilk 50 kuruluşun üretimden satışlarının diğer 450 kuruluşun üretimden satışlarından bir ölçüde hızlı büyüdüğünü gösterdi.
İSO 500’ün faaliyet karı oranı 2018 yılında 1,3 puan iyileşerek yüzde 10,9’a yükseldi. Toplam faaliyet karı mutlak büyüklüğü 2017 yılında 70,6 milyar TL iken 2018’de yüzde 52,7 artışla 107,8 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Faaliyet karlarındaki artış, satış maliyetlerinin ve faaliyet giderlerinin net satışlara göre daha düşük hızda artmış olmasından kaynaklandı.
ŞİRKETLERİN PERFORMANSI MALİYETLERLE BAŞ EDEMEDİ
Erdal Bahçıvan, şöyle konuştu: “Bu sonuçlardan biri de yılların birikimine dayalı olan ve her yıl katlanarak büyüyen finansman giderlerindeki artış. İSO 500 araştırması bir kez daha ortaya koymaktadır ki sanayi sektörümüz, esas faaliyetlerinde, satışlarında ve esas faaliyetlerindeki karlılıkta, 2018 gibi zorlu bir senenin içinden geçmesine karşın başarılı bir performans gösterdi. Ama bu performans, mali tablolara yansıyan finansman maliyetleriyle baş edemedi. Maalesef finansmanın mali tablolarda yarattığı tahribat, esas faaliyetlerde ne kadar başarılı olunursa olunsun, bunun sürdürülebilir olmadığını ortaya koyuyor. Çünkü sadece bir yılın değil uzun yılların bir sorunu olan bu finansman tahribatı, öz kaynak dengesini bozmakta, sanayicinin kaliteli finansman kaynaklarına erişimini zorlu hale getirmektedir.”
FİNANSMAN GİDERLERİ OLDUKÇA YÜKSEK
İSO 500’ün finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payı yüzde 49,8’den yüzde 88,9’a yükseldi. 2018 yılının ikinci yarısında hem mali borçlardaki hem de finansman maliyetlerindeki artışlar sanayi firmalarının finansman giderlerinde sıçramaya neden oldu. Yani finansman giderleri sanayi firmalarının karlılıklarında temel belirleyici olmayı 2018 yılında da sürdürdü. İSO 500, 2018 yılında ani yaşanan finansal dalgalanma ve şokların yükselttiği finansman maliyetleri ile karşılaştı. Yılın ikinci yarısındaki faiz oranları artışı ve TL’deki değer kaybına bağlı olarak enflasyondaki artışlar, İSO 500 için olumsuz mali koşullar yarattı.
BORÇLARIN PAYI BU YIL DA ARTTI
İSO 500’de faaliyetlerin finansmanında 2017 yılında yüzde 62.9’a kadar yükselen borçların payı, 2018 yılında 4.1 puan daha artarak yüzde 67’ye yükseldi. Öz kaynakların payı ise yüzde 37.1’den yüzde 33’ye geriledi. Bu oranlar tarihsel olarak en olumsuz kaynak yapısına işaret etti. Bahçıvan “İSO 500’de borçların payının artmasının önemli bir nedeni de döviz kurlarındaki artışlar oldu. Sanayi kuruluşlarının döviz cinsi borçlarının TL karşılıklarının döviz kurlarındaki artışlar nedeniyle şişmesi de borçların payını artırıyor. Net bir kullanım olmasa dahi borç kalemi yükseliyor. 2018 yılında döviz kurlarındaki artışın bu etkisi çok daha fazla hissedildi” dedi. Geçen yıla göre artış hızını ikiye katlayarak reel olarak büyüme eğilimini sürdüren mali borçlar, yüzde 35,3 artış göstererek 242,9 milyar TL’den 328,6 milyar TL’ye yükseldi. Kısa vadeli mali borçlar da 2018 yılında yüzde 46,3 oranında artarak 101,8 milyar TL’den 149 milyar TL’ye yükseldi. Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı yüzde 45,3’e çıktı.
İSO 500 İlk 10
1-Tüpraş
2-Ford Otomotiv
3-Toyota Otomotiv
4-Oyak-Renault
5-Tofaş
6-Arçelik
7-İskenderun Demir ve Çelik
8-Ereğli Demir ve Çelik
9-İçdaş Çelik
10-Hyundai Assan
