ALİ YILDIRIM
Türkiye’nin dış ticaret endeksi açıklandı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) paylaştığı verilere göre, ihracat birim değer endeksi ağustosta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,6 azaldı. İhracat birim değeri kan kaybetmeye devam etti. 2018 üçüncü çeyrekte -0,2 değer düşüşü yaşayan ihracat birim değeri geçen yılın son çeyreğinde yüzde 3 değer kaybı daha yaşadı.
Ama asıl kayıplar 2019 yılında oldu. Bu yılın ilk çeyreğinde ihracat ürün fiyatları yüzde 6 değer kaybı yaşarken, 2’nci çeyrekte de yüzde 5,8 değer kaybetti. Bir önceki yılın aynı dönemi ile kıyas yapıldığından bu değer kayıpları geçen yıl I. ve II. çeyrekte yaşanan yüzde 7,7 ve yüzde 5,6 değer artışlarının geri verilmiş olduğu anlamına geliyor denilebilir. Fakat geçen yıl III. çeyrekte yaşanan değer kaybının (yüzde -0,2) bu yılda devam etmesi önemli görülüyor. Nitekim temmuz ayında geçen yılın temmuz ayına göre yüzde 3,7 değer kaybeden ihracat ürünleri, ağustos ayında da yüzde 3,6 geriledi.
Bu tablonun anlamı ise daha çok mal satarak daha az gelir elde ettiğimizi gösterdi. Nitekim temmuz ayında miktarı yüzde 12,1 ve ağustos ayında miktarı yüzde 5,3 artan ihracatımız temmuz ayında döviz geliri olarak 7,8 ve ağustos ayında da yüzde 1,6 artış yaşayabildi. İhracatta miktar artışının yüzde 12,1 olduğu temmuz ayında satıştan elde edilen döviz geliri yüzde 7,8’de kalırken, miktar artışının yüzde 5,3 olduğu ağustos ayında da döviz geliri artışı sadece yüzde 1,6’da kaldı.
Endeks, ağustos ayında gıda, içecek ve tütünde yüzde 0,7 artarken, ham maddelerde (yakıt hariç) yüzde 5,9 yakıtlarda yüzde 19,2 imalat sanayisinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 4,2 düştü. İthalat birim değer endeksi, ağustos ayında yıllık bazda yüzde 5,2 azaldı. Endeks geçen yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde yüzde 6,2 ham maddelerde (yakıt hariç) yüzde 10,7 yakıtlarda 12 ve imalat sanayisinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 2,3 geriledi. İhracat miktar endeksi, ağustosta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5,3 arttı. Endeks, gıda, içecek ve tütünde yüzde 3,6 azalırken, ham maddelerde (yakıt hariç) yüzde 5,8, yakıtlarda yüzde 89,8, imalat sanayisinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 9 artış kaydetti. İthalat miktar endeksi de yıllık bazda yüzde 7 arttı.
Endeks bu dönemde, gıda, içecek ve tütünde yüzde 28,2, yakıtlarda yüzde 7,4, imalat sanayisinde (gıda, içecek, tütün hariç) yüzde 2,8 artarken, ham maddelerde (yakıt hariç) yüzde 6,8 azaldı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış seriye göre, temmuzda 167,3 olan ihracat miktar endeksi yüzde 1,9 azalarak ağustosta 164,1 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise geçen yılın ağustos ayında 156,6 olan ihracat miktar endeksi, yüzde 1,6 artarak bu yılın aynı ayında 159,1 olarak gerçekleşti.
İYİLEŞME EYLÜLDE ZAYIFLADI
İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen öncü gösterge olan İSO Türkiye İhracat İklimi Endeksi’nin Eylül 2019 dönemi sonuçları açıklandı.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilere göre, ağustosta 51,1 olarak kaydedilen İSO Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi eylül ayında 50,3’e geriledi. Endekste eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm rakamlar ihracat ikliminde iyileşmeye, 50’nin altındaki değerler ise bozulmaya işaret ediyor. Endeks ihracat ikliminde ılımlı iyileşmenin devam ettiğini ve ihracat pazarlarındaki talep koşullarının üçüncü çeyreğin sonu itibarıyla halen güçlendiğine gösterirken, iyileşme çok ılımlı düzeyde ve 77 aydır süren genişleme trendinin ise en düşük hızında kaydedildi.
Türk imalat ürünlerinin en büyük iki ihracat pazarı olan Almanya ve Birleşik Krallık’ta eylülde üretim düşüş gösterdi. Hizmet ve inşaat sektörlerinin imalat sanayisindeki keskin düşüşü telafi edememesinin sonucu olarak, Almanya’da Nisan 2013’ten bu yana ilk kez gerileme yaşandı.
