“İnsan olmak, sadece duymak değil; duyduğunu taşımaktır.”
İnsan olmak, yalnızca düşünmekle değil, hissetmekle ve bu hissi eyleme dönüştürmekle anlam kazanır. Vicdan, içimizde sessizce konuşan bir rehberdir; ama onu sadece duymak yetmez. Onu yaşamak gerekir. Sorumluluk, bu içsel sesi dış dünyaya taşıyan en sahici eylemdir.
Vicdan, çoğu zaman sessizdir. Gürültüye karışmaz, bağırmaz, dayatmaz. Ama sustuğu hâlde içimizde yankılanır. Bizi rahatsız eden, düşündüren, durduran o iç ses… İşte o ses, sorumluluğun ilk adımıdır. Çünkü vicdan sadece bir duygu değil, bir çağrıdır. Ve bu çağrıya kulak vermek, insan olmanın en derin biçimidir.
Sorumluluk, vicdanın dışa vurumudur. Bir çocuğun gözyaşına sessizce yaklaşmak, bir yaşlının yükünü fark etmeden taşımak, bir hayvana zarar verilmesini görüp sessiz kalmamak… Bunlar, vicdanın eyleme dönüşmüş hâlidir. Sadece düşünmek değil, hissetmek ve harekete geçmektir.
Tarihten bir sahne gelir akla: Nietzsche’nin Torino’da yaşadığı “at olayı.” Bir atın kamçılanmasına tanık olduğunda, Nietzsche koşup atın boynuna sarılır ve gözyaşlarına boğulur. Bu olay, yalnızca felsefi bir kırılma değil; insan vicdanının şiddete, adaletsizliğe ve acıya verdiği derin tepkidir. O an, akıl susar; vicdan konuşur. Ve vicdan, sessizce değil, gözyaşıyla, sarılmayla, eylemle konuşur. Bu sahne, sorumluluğun en çıplak hâlidir: düşünmeden, hesap yapmadan, sadece hissederek verilen bir tepki.
Bugünün dünyasında sorumluluk, çoğu zaman görevle karıştırılır. Oysa görev, dışarıdan verilen bir yükümlülüktür; sorumluluk ise içeriden doğan bir ihtiyaçtır. Vicdanla beslenmeyen görev, mekanikleşir. Ama vicdanla yoğrulmuş sorumluluk, insanı insan yapan en temel değere dönüşür.
Sorumluluk, sadece büyük kararlarla ilgili değildir. Bazen bir kelimeyi seçmek, bir bakışı yönlendirmek, bir sessizliği paylaşmak bile sorumluluktur. Çünkü her davranışımız, bir başka ruhu etkiler. Ve biz, bu etkiyi fark ettiğimiz anda, vicdanımızla yüzleşiriz.
İnsan, yalnızca düşünen bir varlık değil; hisseden, anlayan ve bu anlayışı eyleme dönüştüren bir varlıktır. Vicdanı olan ama sorumluluk almayan bir insan, içsel rehberini susturmuş olur. Oysa gerçek insanlık, vicdanla konuşmak ve onunla yürümekle başlar.
Çünkü vicdanı duymak insanca, ama onu sorumluluğa dönüştürmek, gerçek anlamda insan olmaktır. Bu dönüşüm, insanlığın en saf, en özgün hâlidir.
